Thực hành tiết kiệm, chống lãng phí là những phẩm chất cơ bản trong hệ thống quan điểm đạo đức của Chủ tịch Hồ Chí Minh và chính Người là tấm gương mẫu mực về thực hành những chuẩn mực đạo đức đó. Trong bối cảnh hiện nay, nhận thức sâu sắc để thực hành tiết kiệm, chống lãng phí luôn là việc làm có ý nghĩa quan trọng. Thực hành tiết kiệm, chống lãng phí đang trở thành một trong những yêu cầu bức thiết, nhiệm vụ quan trọng, tiêu chuẩn không thể thiếu mà mỗi cán bộ, đảng viên, viên chức, người lao động phải rèn luyện, thực hiện trong công việc cũng như trong cuộc sống hàng ngày. Như đồng chí Tổng Bí thư Tô Lâm đã quán triệt: “Trước yêu cầu tăng cường nguồn lực, khơi dậy sức dân đưa đất nước bước vào kỷ nguyên mới dưới sự lãnh đạo của Đảng, công tác phòng, chống lãng phí đang đứng trước những yêu cầu, nhiệm vụ mới rất khẩn trương, cấp bách”.

          1. Hiểu về tiết kiệm và lãng phí

         Tiết kiệm là việc giảm bớt hao phí trong sử dụng vốn, tài sản, lao động, thời gian lao động và tài nguyên nhưng vẫn đạt được mục tiêu đã định. Đối với việc quản lý, sử dụng ngân sách nhà nước, vốn nhà nước, tài sản nhà nước, lao động, thời gian lao động trong khu vực nhà nước và tài nguyên ở những lĩnh vực đã có định mức, tiêu chuẩn, chế độ do cơ quan nhà nước có thẩm quyền ban hành thì tiết kiệm là việc sử dụng ở mức thấp hơn định mức, tiêu chuẩn, chế độ nhưng vẫn đạt được mục tiêu đã định hoặc sử dụng đúng định mức, tiêu chuẩn, chế độ nhưng đạt cao hơn mục tiêu đã định.

          Lãng phí là việc quản lý, sử dụng vốn, tài sản, lao động, thời gian lao động và tài nguyên không hiệu quả. Đối với lĩnh vực đã có định mức, tiêu chuẩn, chế độ do cơ quan nhà nước có thẩm quyền ban hành thì lãng phí là việc quản lý, sử dụng ngân sách nhà nước, vốn nhà nước, tài sản nhà nước, lao động, thời gian lao động trong khu vực nhà nước và tài nguyên vượt định mức, tiêu chuẩn, chế độ hoặc không đạt mục tiêu đã định.

          2. Một số điểm nổi bật trong tư tưởng của Bác về tiết kiệm, thực hành tiết kiệm, chống lãng phí

         Theo Hồ Chí Minh, tiết kiệm là “không xa xỉ, không hoang phí, không bừa bãi”. Người tiết kiệm là phải biết cân đối, tính toán các nguồn lực để chi phí bỏ ra nhỏ nhất mà lại đạt được mục tiêu cao nhất, theo phương châm “1 giờ làm xong việc của 2, 3 giờ. 1 người làm bằng 2, 3 người. 1 đồng dùng bằng 2, 3 đồng”. 

         Thực hành tiết kiệm không phải là bủn xỉn, càng không phải là “xem đồng tiền to bằng cái nống”, gặp việc đáng làm cũng không làm, đáng tiêu cũng không tiêu. Không phải ép mọi người nhịn ăn, nhịn mặc, mà trái lại, cốt để giúp vào tăng gia sản xuất, để dần dần nâng cao mức sống của nhân dân; để tích trữ thêm vốn cho công cuộc xây dựng và phát triển kinh tế, văn hóa, để cải thiện đời sống nhân dân. Không phải chỉ nước nghèo mới thực hành tiết kiệm, mà cả nước giàu cũng phải tiết kiệm. Bởi vậy, “nói theo lối khoa học, thì tiết kiệm là tích cực, chứ không phải là tiêu cực”.

         Chủ tịch Hồ Chí Minh rất chú trọng vai trò của tiết kiệm trong tu dưỡng đạo đức của mỗi cá nhân. Đối với mỗi cá nhân, kiệm là một trong chuỗi phẩm chất “cần, kiệm, liêm, chính”. Đối với cả dân tộc, tiết kiệm là sức mạnh của văn hóa và đạo đức. Bởi vì theo Người, “một dân tộc biết cần, kiệm, biết liêm là một dân tộc giàu về vật chất, mạnh về tinh thần, là một dân tộc văn minh và tiến bộ”.

          Trong tư tưởng Hồ Chí Minh, tiết kiệm bao gồm nhiều nội dung và ở mọi thời điểm, tất cả mọi người, mọi cơ quan đều phải tiết kiệm:

          Tiết kiệm sức lao động, tức phải tổ chức sắp xếp cho khéo, phải nâng cao năng suất lao động, “1 người làm bằng 2,3 người”.

          Tiết kiệm thời gian của mình và của người khác. Người căn dặn: “Làm việc phải đến đúng giờ, chớ đến trễ, về sớm. Làm cho chóng, cho chu đáo. Việc ngày nào, nên làm xong ngày ấy, chớ để chờ ngày mai. Phải nhớ rằng: Dân đã lấy tiền mồ hôi nước mắt để trả lương cho ta trong những thì giờ đó. Ai lười biếng tức là lừa gạt dân”.

         Tiết kiệm tiền của của Nhà nước, của nhân dân và của chính mình. Nhưng “khi có việc đáng làm, việc lợi ích cho đồng bào, cho Tổ quốc, thì dù bao nhiêu công, tốn bao nhiêu của, cũng vui lòng”.

          Ngoài tiết kiệm sức lao động, thời gian, tiền của thì trong tư tưởng Hồ Chí Minh còn thể hiện một số nội dung khác, như tiết kiệm sức dân, tiết kiệm nhân tài, tiết kiệm lời nói…

          Về chống lãng phí, tư tưởng Hồ Chí Minh thể hiện ở một số điểm chính sau:

         Lãng phí sức lao động “vì kém tinh thần phụ trách, vì tổ chức sắp xếp vụng, việc gì ít người cũng làm được mà vẫn dùng nhiều người, nên sinh ra lãng phí sức lao động”.

          Lãng phí thời giờ “việc gì có thể làm trong một ngày một buổi, cũng kéo dài đến mấy ngày. Người chỉ ra thí dụ: Những cuộc khai hội, vì người phụ trách chuẩn bị chương trình không đầy đủ, người đến dự hội thì không chuẩn bị ý kiến, đáng lẽ chỉ một ngày thì bàn bạc và giải quyết xong vấn đề, song cuộc khai hội kéo dài đến 5, 3 ngày”.

         Lãng phí tiền của nhà nước, cơ quan, của cá nhân “biểu hiện ở nhiều mặt: Các cơ quan dùng vật liệu một cách phí phạm. Các xí nghiệp dùng máy móc và nguyên liệu không hợp lý. Cục vận tải giữ gìn xe cộ, tiết kiệm dầu mỡ không triệt để. Sở kho thóc làm kho tàng không cẩn thận; người giữ kho kém tinh thần trách nhiệm, để thóc ẩm ướt, hao hụt, hư hỏng...”

         Chủ tịch Hồ Chí Minh nhắc nhở cán bộ: “Phải quý trọng của công: Tất cả cái ăn, cái mặc, cái dùng của các cô, các chú là mồ hôi nước mắt của đồng bào. Phải tiết kiệm, giữ gìn, không được lãng phí”. Người cho rằng lãng phí là một thứ giặc mà chúng ta phải đương đầu, phải kiên quyết đấu tranh để loại bỏ. “Tham ô, lãng phí, quan liêu là một thứ “giặc ở trong lòng”. Nếu chiến sĩ và nhân dân ra sức chống giặc ngoại xâm mà quên chống giặc nội xâm, như thế là chưa làm tròn nhiệm vụ của mình. Vì vậy, chiến sĩ và nhân dân phải hăng hái tham gia phong trào ấy”.

          Ngày nay, đất nước đang bước vào kỷ nguyên mới, kỷ nguyên vươn mình của dân tộc Việt Nam, đồng chí Tổng Bí thư Tô Lâm đã khẳng định: “Thực hành tiết kiệm, chống lãng phí là điều cần làm trong cuộc sống của từng cá nhân và toàn xã hội, là hòn đá tảng góp phần xây dựng một xã hội văn minh, phát triển bền vững. Đó phải là trách nhiệm chung và cần trở thành nếp sống, thành văn hóa hàng ngày của mỗi chúng ta”.

          3. Tình hình triển khai thực hành tiết kiệm, chống lãng phí tại Trung tâm

          Trong thời gian qua, Chi uỷ chi bộ Trung tâm Công tác xã hội đã triển khai, quán triệt, phổ biến Luật Thực hành tiết kiệm, chống lãng phí ngày 26/11/2013; Chỉ thị số 27-CT/TW ngày 25/12/2023 của Bộ Chính trị về tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác thực hành tiết kiệm, chống lãng phí; Hướng dẫn số 63-HD/BCĐTW ngày 28/4/2025 của Ban Chỉ đạo Trung ương về phòng, chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực về hướng dẫn một số nội dung trọng tâm về công tác phòng, chống lãng phí; Bài viết “Thực hành tiết kiệm” của đồng chí Tổng Bí thư Tô Lâm; Kế hoạch số 192-KH/TU ngày 27/02/2024 của Ban Thường vụ Thành ủy về thực hiện Chỉ thị số 27-CT/TW ngày 25/12/2023 của Bộ Chính trị; Công văn số 6120-CV/TU ngày 10/4/2025 của Thành ủy Đà Nẵng; Công văn số 1002-CV/ĐU ngày 29/4/2025 của Đảng ủy Sở Y tế về triển khai một số nội dung phòng, chống lãng phí. Đơn vị cũng đã ban hành Kế hoạch và các văn bản chỉ đạo triển khai thực hiện.

         Nhìn chung, công tác thực hành tiết kiệm, chống lãng phí tại Trung tâm đã được triển khai thực hiện nghiêm túc. Đảng viên, VC-NLĐ Trung tâm nâng cao nhận thức, tinh thần trách nhiệm trong việc thực hành tiết kiệm, chống lãng phí, trong sử dụng tài sản công, sử dụng thời gian, …đảm bảo hiệu quả; có ý thức tiết kiệm trong sử dụng điện, nước, văn phòng phẩm, bố trí thời gian làm việc có kế hoạch, chuẩn bị nội dung hội họp chu đáo, hiệu quả….Tuy nhiên, bên cạnh đó vẫn còn trường hợp chưa thực hiện tốt công tác thực hành tiết kiệm, chống lãng phí, chưa sắp xếp, bố trí thời gian hợp lý, chưa đạt hiệu quả cao trong thực thi nhiệm vụ…

          4. Một số giải pháp nâng cao hiệu quả thực hành tiết kiệm, chống lãng phí

          Nhằm nâng cao hiệu quả thực hành tiết kiệm, chống lãng phí tại đơn vị, đảng viên, VC-NLĐ Trung tâm cần tập trung thực hiện một số giải pháp sau:

          * Đối với Chi uỷ Chi bộ

          Một là, Tiếp tục quán triệt mục đích, vai trò và tầm quan trọng của thực hành tiết kiệm, chống lãng phí; tăng cường công tác tuyên truyền, giáo dục tư tưởng Hồ Chí Minh về thực hành tiết kiệm, chống lãng phí nhằm nâng cao nhận thức của đảng viên, VC-NLĐ về trách nhiệm của bản thân trong công tác thực hành tiết kiệm, chống lãng phí tại Trung tâm;

          Hai là, Tổ chức sinh hoạt chuyên đề đưa ra giải pháp tăng cường thực hành tiết kiệm, chống lãng phí, tổ chức các cuộc vận động, phong trào thi đua thực hành tiết kiệm, chống lãng phí trong đơn vị.

          Ba là, Tăng cường chỉ đạo công tác kiểm tra, giám sát việc thực hành tiết kiệm, chống lãng phí tại đơn vị. Kịp thời biểu dương những tập thể, cá nhân thực hiện tốt thực hành tiết kiệm, chống lãng phí, đồng thời nhắc nhở, phê bình đối với những trường hợp chưa tự giác, hoặc thiếu trách nhiệm… trong thực hành tiết kiệm, chống lãng phí.

          Bốn là, Tăng cường lãnh đạo, chỉ đạo các đoàn thể thường xuyên tuyên truyền, giáo dục đoàn viên về tư tưởng Hồ Chí Minh về thực hành tiết kiệm, chống lãng phí nhằm nâng cao nhận thức; tích cực hưởng ứng các phong trào thi đua thực hành tiết kiệm, chống lãng phí trong đơn vị.

          * Đối với đảng viên, VC-NLĐ

         Một là, Toàn thể đảng viên, VC-NLĐ tiếp tục tìm hiểu, nghiên cứu văn bản để không ngừng nâng cao nhận thức về thực hành tiết kiệm, chống lãng phí. Bản thân mỗi đảng viên, VC-NLĐ mà nhất là người đứng đầu, là lãnh đạo phải gương mẫu đi đầu trong thực hành tiết kiệm, chống lãng phí từ những việc làm nhỏ nhất như: Tắt thiết bị điện khi không sử dụng, ứng dụng công nghệ thông tin để tiết kiệm sức lao động, sử dụng hợp lý tài sản, nâng cao hiệu quả hoạt động…tránh lãng phí tiền của nhà nước, cơ quan, đơn vị;

          Hai là, Chủ động phát hiện và phản ánh kịp thời các biểu hiện lãng phí, tiêu cực trong đơn vị, tự giác bảo quản, bảo trì các thiết bị, dụng cụ tăng tuổi thọ…

         Ba là, Tích cực đề xuất sáng kiến cải tiến công việc để giảm chi phí, nâng cao hiệu quả công việc, tiết kiệm thời gian, sức lao động, tài của Nhà nước, của nhân dân và của chính mình. Đổi mới lề lối phương pháp làm việc, nâng cao chất lượng hội họp, tận dụng tối đa thời gian cho công việc để hoàn thành tốt nhiệm vụ được giao;

          Bốn là, Thực hiện nếp sống giản dị, liêm khiết, không chạy theo hình thức, xa hoa.

         Tóm lại, nâng cao hiệu quả thực hành tiết kiệm, chống lãng phí là trách nhiệm của mỗi đảng viên, VC-NLĐ Trung tâm. Thực hành tiết kiệm, chống lãng phí, không chỉ vì lợi ích quốc gia, lợi ích của bản thân, gia đình, xã hội mà còn vì trách nhiệm với thế hệ tương lai. Thực hành tiết kiệm, chống lãng phí có ý nghĩa đặc biệt quan trọng, nhất là trong bối cảnh nguồn lực của đất nước còn hạn chế và cần được sử dụng tối ưu nhằm đạt hiệu quả cao nhất, khắc phục và chống lãng phí để góp phần thúc đẩy đất nước phát triển mạnh mẽ, đưa nước ta tiến vào kỷ nguyên mới - kỷ nguyên vươn mình của dân tộc./.

Bài viết: Văn Châu